Στην Εκκλησία, αλλά και εκτός αυτής, ορισμένοι ενεργούν απρόσεκτα, εξεζητημένα ή και λανθασμένα. Στο σπίτι μας κάνουμε ό,τι θέλουμε, αλλά δεν ενοχλούμε κανένα. Στους Ιερούς Ναούς όμως δεν πρέπει να δημιουργούμε σύγχυση ή να διασπούμε αδιάκριτα την προσοχή του εκκλησιάσματος.
Μπορούμε λοιπόν να προσέχουμε, να αποφεύγουμε τα λάθη και να προλαμβάνουμε την ανευλάβεια ή το σκανδαλισμό. Όταν θεάρεστα ενεργούμε και εμείς ωφελούμαστε και ο Θεός δοξάζεται εξαιτίας μας.
Οι ερωταποκρίσεις που ακολουθούν έχουν εγκριθεί από αρμοδιότερα εμού πρόσωπα και αποσκοπούν στο ανωτέρω διπλό αποτέλεσμα.
Ερώτηση: Όταν πρόκειται να κοινωνήσουμε σε αγρυπνία (από 9 μ.μ. μέχρι 1 π.μ.), μέχρι πότε μπορούμε να φάμε;
Απάντηση: Το μεσημέρι (μετά την εργασία μας) τρώμε ό,τι προβλέπεται, ενώ μέχρι τις 6 μπορούμε να πάρουμε κάτι ελαφρό, οπωσδήποτε αλάδωτο.
Ερώτηση: Πριν κοινωνήσουμε πλένουμε τα δόντια μας;
Απάντηση: Ναι, μπορούμε, εφ’ όσον δεν καταπίνουμε νερό. Είναι πράξη καθαριότητας – σεβασμού προς τη Θ. Κοινωνία.
Ερώτηση: Πως πρέπει να πιάνουμε το μάκτρο (το κόκκινο πανί), όταν κοινωνούμε;
Απάντηση: Το κρατάμε με τα δυό μας χέρια, τεντωμένο κάτω από το πηγούνι μας, ώστε, αν τυχόν πέσει η Θεία Κοινωνία, να πέσει πάνω σ’ αυτό.
Ερώτηση: Τι πρέπει να κάνουμε μόλις κοινωνήσουμε;
Απάντηση: Δε φιλάμε το Άγιο Ποτήριο, δε μιλάμε, για να μην τυχόν πεταχτεί από το στόμα μας Μαργαρίτης (ψίχουλο από τη Θ.Κ.), τρώμε αμέσως Αντίδωρο και ξεπλένουμε το στόμα μας με αγιασμό (εάν έχει στο Ναό). Δε χρειάζεται να προσκυνάμε εικόνες ή και άγιοα λείψανα. Εάν μας έλθει βήχας, βήχουμε με κλειστό το στόμα, ή σε χαρτομάντηλο, το οποίο καίμε. Δε φτύνουμε.
Ερώτηση: Πότε πλένουμε τα δόντια μας μετά την πρωινή Θεία Μετάληψη;
Απάντηση: Την επομένη το πρωί λόγω σεβασμού προς το μέγα γεγονός και από ευλάβεια.
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν η Θεία Κοινωνία πέσει στα ρούχα μας;
Απάντηση: Ό,τι έχει έλθει σε επαφή με τη Θεία Κοινωνία πρώτα το γλείφουμε, μετά το κόβουμε και το καίμε. Τη στάχτη τη ρίχνουμε σε ποτάμι, στη θάλασσα, σε χωνευτήρι Ι. Ναού η και σε μέρος που δεν πατιέται.
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν μετά τη Θεία Μετάληψη κάνουμε εμετό;
Απάντηση: Προσπαθούμε να το μαζέψουμε και να το ρίξουμε σε κατάλληλους χώρους. Ό,τι απομένει, ρίχνουμε οινόπνευμα και το καίμε. Επίσης, το εξομολογούμαστε, όταν πάμε στον Πνευματικό μας.
Ερώτηση: Μετά τη Θ. Μετάληψη τι κάνουμε, εάν ματώσουμε ή βγουν σάλια;
Απάντηση: Τα μαζεύουμε με ένα χαρτομάντηλο, το οποίο καίμε τελικά, προσέχοντας να μην πάνε στα ρούχα.
Ερώτηση: Τι πρέπει να κάνει μια γυναίκα, όταν έχει έμμηνο ρύση;
Απάντηση: Δε συμμετέχει σε Μυστήρια της Εκκλησίας. Μπορεί όμως να τα παρακολουθεί. Επειδή η ακαθαρσία είναι φυσική και ακούσια, μπορεί κατ’ οικονομία να παίρνει αντίδωρο, να προσκυνά τις εικόνες, να λαμβάνει αγιασμό, να προσκυνά, εκτάκτως, Άγια λείψανα.
Ερώτηση: Τι συνέπειες έχει, όταν κάποιος διατηρεί προγαμιαίες σχέσεις;
Απάντηση: Δεν επιτρέπεται να κοινωνεί και συμβουλεύεται κάποιον διακριτικό Πνευματικό.
Ερώτηση: Τι ισχύει για το Μεγάλο Αγιασμό των Φώτων;
Απάντηση: Και οι δύο αγιασμοί (παραμονής και Φώτων) είναι μεγάλοι αγιασμοί και δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους. Ούτε στην ουσία, ούτε στη χρήση. Αυτό φαίνεται στη σχετική ακολουθία τους. Τους πίνουμε με πίστη προς αγιασμό μας, για θεραπεία ψυχών και σωμάτων, αλλά και ραντίζουμε μ’ αυτόν σπίτια, χωράφια, ζωντανά, κήπους, οχήματα κ.λπ. Πρώτα κοινωνούμε, μετά πίνουμε Μεγ. Αγιασμό και μετά τρώμε αντίδωρο.
Ερώτηση: Ποια η σχέση μεταξύ Αγιασμού και Αντίδωρου;
Απάντηση: Πρώτα πίνουμε μεγάλο Αγιασμό και μετά τρώμε Αντίδωρο. Αντίθετα, πρώτα τρώμε Αντίδωρο και μετά πίνουμε το μικρό Αγιασμό.
Ερώτηση: Το πρωί τρώμε πριν πάμε στην Εκκλησία;
Απάντηση: Δεν τρώμε, δεν πίνουμε καφέ ούτε νερό και δεν καπνίζουμε πριν εκκλησιαστούμε. Ιδίως πριν κοινωνήσουμε, αλλά και όταν θελήσουμε να φάμε αντίδωρο.
Ερώτηση:Τι ώρα πρέπει να πηγαίνουμε στην Εκκλησία;
Απάντηση: Από την αρχή, στον Εξάψαλμο. Την Κυριακή, το αργότερο πριν το Ευαγγέλιο του Όρθρου, για να προσκυνούμε τον αναστάντα Χριστό. Ο Όρθρος δεν τελείται για τα στασίδια!
Ερώτηση: Μπαίνοντας στον Ι. Ναό προσκυνούμε τις εικόνες του Τέμπλου;
Απάντηση: Ναι, εάν δεν έχει αρχίσει η Ακολουθία, ή μετά το τέλος της. Κατά τη διάρκεια των Ακολουθιών η προσκύνηση μοιάζει με … επίδειξη και δημιουργείται αταξία, με συνέπεια την απόσπαση της προσοχής του εκκλησιάσματος.
Ερώτηση: Πως παρακολουθούμε τον Εξάψαλμο;
Απάντηση: Ακίνητοι, σιωπηλοί, όρθιοι και δεν κάνουμε κατά τη διάρκειά του το σταυρό μας (ούτε στο μέσον που λέγεται το «Δόξα Πατρί…»). Εάν φθάσουμε στο Ναό την ώρα που διαβάζεται, αναμένουμε το τέλος του Εξάψαλμου στην είσοδο του κυρίως Ναού.
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν ο Ιερέας μας θυμιάζει;
Απάντηση: Μετά το θυμιάτισμα των Αγίων εικόνων θυμιάζει ο Ιερέας και εμάς τιμητικά ως εικόνες του Θεού. Γι’ αυτό κάνουμε υπόκλιση ευχαριστώντας. Μετά παρακολουθούμε τα ψαλλόμενα και όχι τον θυμιάζοντα Ιερέα.
Ερώτηση: Πότε κάνουμε το σταυρό μας;
Απάντηση: Εκτός του Ναού υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις. Όταν περνάμε έξω από Ι. Ναούς, όταν τρώμε, όταν ξεκινάμε το ταξίδι, ή φθάνουμε στον προορισμό μας, όταν κινδυνεύουμε κλπ. Εντός του Ναού σε κάθε Τριαδική εκφώνηση, στις εκφωνήσεις της Παναγίας, όταν ακούγεται στα τροπάρια το όνομα του τιμωμένου αγίου, στον Τρισάγιο ύμνο, στην «Τιμιωτέραν…» (όταν φθάνουμε στο «την όντως Θεοτόκον…» για να τονίζεται ότι γέννησε Θεό), στην αρχή και στο τέλος των Ακολουθιών κ.λπ.
Ερώτηση: Πότε δεν κάνουμε το σταυρό μας;
Απάντηση: Κατά τη διάρκεια του Εξάψαλμου, όταν ο Ιερέας μας θυμιάζει, όταν φιλάμε το χέρι Ιερωμένου και όταν λαμβάνουμε αντίδωρο από το χέρι του.
Ερώτηση: Πότε πρέπει να είμαστε όρθιοι εντός του Ναού;
Απάντηση: Σε πολλές περιπτώσεις του Εσπερινού, Όρθρου και Θ. Λειτουργίας. (Βλέπε προηγούμενη υποσημείωση).
Ερώτηση: Πότε κατερχόμαστε από τα στασίδια του Ναού;
Απάντηση: Στην «Τιμιωτέραν», στη Μεγάλη Είσοδο, στα «Σα εκ των σων…» (και όταν δε γονατίζουμε κάνουμε βαθιά υπόκλιση), στο «Πρόσχωμεν. Τα άγια τοις αγίοις», στο «Μετά φόβου…» μέχρις ότου τελειώσει η Θ. Κοινωνία των πιστών και πει ο Λειτουργός «Πάντοτε νυν και αει…» και στις Απολύσεις των Ακολουθιών.
Ερώτηση: Πότε κάνουμε μεγάλες μετάνοιες (μετά σταυρού) στους Ναούς;
Απάντηση: Στο τέλος των Παρακλήσεων (στο «Πάντων προστατεύεις, Αγαθή» κ.λπ. και στα 4 Εξαποστειλάρια του 15αύγουστου), στην ευχή του Οσίου Εφραίμ τη Μ. Τεσσαρακοστή (τρεις συν μία), στη μεγάλη Είσοδο των Προηγιασμένων Θ. Λειτουργιών (μένοντας κάτω μέχρι το πέρας της), πριν προσκυνήσουμε Άγια λείψανα (τις κάνουμε ενωρίτερα για να μη γίνεται καθυστέρηση).
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν ο ιερέας μας ευλογεί, π.χ. «Ειρήνη πάσι»;
Απάντηση: Εγκαίρως εγειρόμαστε (εάν καθόμαστε) και υποκλινόμαστε, ευχαριστώντας για την ευλογία που μας προσφέρει.
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν ο Λειτουργός εκφωνεί: «Τας κεφαλάς ημών τω Κυρίω κλίνωμεν»;
Απάντηση: Σκύβουμε τα κεφάλια μας για λίγο η μέχρις ότου τελειώσει η ευχή.
Ερώτηση: Πως χαιρετούμε έναν ιερωμένο;
Απάντηση: Ανάλογα προς το βαθμό του λέμε: Την ευχή σας, Σεβασμιώτατε, Γέροντα, Πάτερ ή Ευλογείτε, Σεβασμιώτατε…
Ερώτηση: Πώς τηλεφωνούμε σ’ έναν ιερέα;
Απάντηση: Όταν σηκώνει το τηλέφωνο: α) Εάν γνωρίσουμε τη φωνή του λέμε: «Την ευχή σας (ή ευλογείτε) Πάτερ είμαι ο τάδε» (ο καλών οφείλει να δηλώσει την ταυτότητά του) και τον ρωτάμε, εάν μπορούμε να τον απασχολήσουμε με το θέμα μας. Β) Εάν δε γνωρίζουμε τη φωνή του, δηλώνουμε την ταυτότητά μας και λέμε ότι ζητάμε π.χ. τον π. Δημήτριο. Μετά συνεχίζουμε όπως προηγουμένως.
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν αντιληφθούμε ότι διέρχεται Ιερέας μεταφέροντας τη Θεία Κοινωνία;
Απάντηση: Παραμερίζουμε με σεβασμό και τουλάχιστον υποκλινόμαστε, κάνοντας το σταυρό μας.
Ερώτηση: Τι κάνουμε, όταν περνά κηδεία;
Απάντηση: Όταν φθάσει η νεκροφόρα μπροστά μας, κάνουμε το σταυρό μας λέγοντας: «Ο Θεός να τον αναπαύσει». Εάν βρισκόμαστε σε όχημα, εξερχόμαστε.
Ερώτηση: Τι κάνουμε το μουχλιασμένο αντίδωρο, τα κόλλυβα που δεν τρώγονται, τον παλιό αγιασμό που δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, τα βαΐα, τα καρυδόφυλλα που παίρνουμε από τους ναούς (Βαΐων και Αγίου Πνεύματος) όταν ξεραθούν;
Απάντηση: Τα παραχώνουμε ή τα ρίχνουμε σε χώρο που δεν πατιέται ή τα καίμε.
Ερώτηση: Τι είναι η «αγία ζέση»; Χρησιμοποιείται από λαϊκούς;
Απάντηση: Δεν υπάρχει τέτοιος όρος. Υπάρχει το Ζέον (ένα μικρό δοχείο) με το οποίο μεταφέρεται το καυτό νερό στο Άγιο Ποτήριο, για να θερμάνει τα Τίμια Δώρα μετά τον καθαγιασμό τους. Εάν υπονοείται το νερό που απομένει στο Ζέον μετά τη χρήση του, αυτό καταναλίσκεται από το Λειτουργό κατά την «κατάλυση» στην Αγία Πρόθεση, ενώ ό,τι ακόμη, ενδεχομένως, απομείνει, ρίπτεται στο χωνευτήρι. Ό,τι, επομένως, λέγεται «αγία ζέση» ή τυχόν ζητείται, μάλλον πρόκειται για λαϊκή παρερμηνεία και ζήλον «ου κατ’ επίγνωσιν».
Ερώτηση: Την Αρτοκλασία την τρώμε και το Αγίασμα που τρέχει από διάφορες πηγές το πίνουμε νηστικοί;
Απάντηση: Όχι.
Πηγή: «Μικρή Συμβολή στη Χριστιανική Ζωή» Πρεσβ. Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου
